Woonprojecten waarbij een mix van leeftijden kunnen samenleven op historisch locaties in Vlaanderen geven nieuwe toekomst aan erfgoed. “We willen de toekomst van deze prachtige monumentale gebouwen veilig stellen” zegt bestuurder Marc Driesen. “Het beste voorbeeld is ons project Prinsenhof met meer dan 80 wooneenheden pal in het centrum van Dendermonde.” zegt hij. In dit artikel beschrijven we de 7 belangrijkste succesfactoren.
In de wereld van vastgoedontwikkeling vormt erfgoed een bijzondere uitdaging én kans. Historische gebouwen zijn vaak gelegen op prachtige locaties en stralen een onmiskenbare charme en authenticiteit uit. Maar om dergelijke projecten te transformeren naar een succesvol hedendaags woonproject vraagt het een zeer specifieke en gedetailleerde aanpak & visie.
Van erfgoed naar een thuis
Een sterkt woonconcept dat het verhaal brengt van het verleden, het heden en de toekomst is een essentieel gegeven om van dergelijke woonprojecten een succes te maken. Een wijze spreuk zegt: “er is geen toekomst zonder een verleden” maakt bij deze veel duidelijk.
Dat er een enorm potentieel van mensen in Vlaanderen bestaat die graag hun thuis willen maken in dergelijke charmante realisaties is overduidelijk. De verrijkende cultuur van het verleden ( oude kloosters, kerken, abdijen,..) in combinatie met nieuwbouw legt het fundament voor het gevoel hoe wonen op die locatie kan zijn.
1. Respect voor het erfgoed
Elke ontwikkeling in een historisch gebouw begint bij het respecteren van de oorspronkelijke architectuur en het behoud van de culturele waarde. Dit betekent niet alleen dat de architectonische elementen zoals gevels, historische details en karakteristieke ruimten intact moeten blijven, maar ook dat het gebouw een nieuwe functie moet krijgen die in lijn ligt met zijn verleden (story).
Een eerste stap is het betrekken van erfgoedspecialisten en architecten met ervaring in renovaties van historische panden. Door nauw samen te werken met erfgoedinstanties kunnen oplossingen worden gevonden om het gebouw op een passende manier te restaureren. Dit respect en aandacht voor het verleden dient doorgetrokken te worden naar de visie op de toekomst van het woonproject.
2. Creëer een mix van leeftijden en levensfasen
Een woonproject dat zowel jongere als oudere bewoners aantrekt zorgt voor een hedendaagse, levendige en diverse gemeenschap. Voor een succesvolle mix van leeftijden in een erfgoedlocatie is het belangrijk om verschillende woonvormen aan te bieden die aansluiten bij uiteenlopende levensfasen. Denk hierbij aan:
- Kleine appartementen
- Appartementen met 2 a 3 slaapkamers
- Assistentiewoningen
- Eventuele gezinswoningen, hotelformules en co-housing vibes
Om de sociale cohesie te versterken, is het waardevol om gemeenschappelijke ruimtes (bistro, fitness, bibliotheek, gedeelde keuken, mooie tuin,…) te ontwerpen waarin bewoners van verschillende leeftijden samen kunnen komen
3. Ondersteuning en service op maat
Het is een leugen wanneer je zou zeggen dat enkel senioren opzoek zijn naar service. Ook jongere mensen vinden het bijvoorbeeld aangenaam om boodschappen aan huis geleverd te krijgen, om groepskortingen te krijgen op hun energie en verzekeringen of om administratieve bijstand te krijgen bij bepaalde zaken die ze niet begrijpen.
Uiteraard werken we voor de bewoners met een zorgnood extra ondersteuning uit zodat ze zo lang mogelijk hun zelfstandigheid kunnen behouden. Dit doen we voor alle bewoners van de assistentiewoning-formule maar kunnen we ook terbeschikking stellen van andere bewoners die tijdelijk zorgondersteuning nodig hebben na bijvoorbeeld een knie/heupoperatie. Een hedendaags modern discreet noodoproepsysteem dat 24/7 verbonden is met een centrale is één van de mogelijkheden alsook de crisiszorg die noodzakelijk kan zijn om ter plaatse bij de bewoner hulp te bieden.
4. Flexibiliteit in ontwerp en functie
Erfgoedgebouwen zijn vaak extreem groot en complex van opzet, wat flexibiliteit in het ontwerp essentieel maakt. Het creëren van modulaire of aanpasbare leefruimtes maakt het mogelijk om het gebouw dynamisch te gebruiken. Ruimtes kunnen bijvoorbeeld aangepast worden aan de behoeften van de bewoners: van starters tot senioren…. zonder dat dit de erfgoudwaarde schaadt.
Denken we hierbij aan het plaatsen van verplaatsbare binnenwanden, het gebruik van multifunctionele ruimtes en het inzetten van slimme technologie om ruimtes efficiënt te verwarmen of koelen. Door flexibel om te gaan met de inrichting, kan het gebouw blijven evolueren en tegemoetkomen aan de veranderende behoeften van de bewoners.
5. Duurzaamheid
Een ander belangrijk aspect bij de renovatie van erfgoed is de duurzaamheid. Historische gebouwen hebben vaak hoge plafonds, dikke muren en grote raampartijen, die een uitdaging kunnen vormen op het gebied van energie-efficiëntie. Toch zijn er steeds meer mogelijkheden om deze gebouwen duurzaam en milieuvriendelijk te maken zonder dat dit afbreuk doet aan de historische elementen.
Het installeren van isolerende beglazing die past bij het oorspronkelijk ontwerp, het toevoegen van warmtepompen of zonnepanelen-energie + het gebruiken van duurzame materialen kunnen een wereld van verschil maken. Een duurzaam erfgoedproject trekt ook vaak bewoners aan die waarde hechten aan milieubewuste keuzes.
6. Financiële en juridische planning
Het ombouwen van erfgoed tot een woonproject vraagt vaak een aanzienlijke investering, mede door de complexiteit van restauratiewerkzaamheden en vergunningseisen. Het is essentieel om een realistische financiële planning te maken en gebruikt te maken van subsidies of fiscale voordelen die beschikbaar zijn voor erfgoedprojecten. Het is ook belangrijk om goed op de hoogte te zijn van de juridische aspecten rond de restauratie en behoud van erfgoed.
Daarnaast kan het aantrekken van investeerders of het aangaan van samenwerkingen met partners uit de zorgsector (bijvoorbeeld Paloma Vlaanderen) de financiële haalbaarheid vergroten, zeker wanneer assistentiewoningen worden geïmplementeerd.
7. Marketing en betrokkenheid van de gemeenschap
Een historisch project vraagt een andere marketingaanpak dan een regulier nieuwbouwproject. Erfgoedliefhebbers, senioren die op zoek zijn naar assistentiewoningen op een prachtige geïntegreerde locatie en jonge starters met interesse in authentieke woonomgevingen &. co-housing vibes kunnen allemaal worden aangesproken met een op maat gemaakte marketingstrategie.
Het organiseren van open dagen en rondleidingen door het gebouw – vaak nog voor de oplevering – kan de interesse aanwakkeren en toekomstige bewoners al vroeg betrekken bij het project. Betrokkenheid van de lokale gemeenschap is eveneens cruciaal, vooral omdat deze historische gebouwen vaak een functie hebben gehad in de buurt. Organiseer evenementen, open monumentendagen of tentoonstellingen om het erfgoed tot leven te brengen en mensen aan het project gevoelsmatig te verbinden. (beleving)
Conclusie: Wonen in historie, leven in de toekomst
Met Paloma Vlaanderen hebben we in september 2023 Residentie Prinsenhof (meer dan 80 flats) overgenomen als uitbater. Prinsenhof is een oud klooster dat met 2 extra nieuwbouw in het centrum van Dendermonde (vlasmarkt) een prachtige locatie heeft met een rijk cultureel verleden. Door de juiste locale samenwerkingen aan te gaan, respect te hebben voor het erfgoed en het juiste verhaal te vertellen van het verleden, heden en toekomst hebben we meer dan 35 verhuringen kunnen realiseren binnen de eerste 10 maanden + zijn er ook een heel aantal verkopen gerealiseerd.
Het succesvol ontwikkelen van een ergoedlocatie vereist zorgvuldige planning en creativiteit maar ook doorzettingsvermogen om iedere dag opnieuw aan te bieden wat je aan de bewoners (vaak van diverse leeftijden) hebt beloofd. Door historische waarde te combineren met moderne woonconcepten en service, kan een erfgoedlocatie een nieuwe toekomst krijgen. Het resultaat is een bloeiende gemeenschap in een omgeving waar historie en toekomst hand in hand gaan. Een plek waar iedereen zich thuis kan voelen.