In 2012 heeft men de term ‘serviceflats’ veranderd in ‘assistentiewoningen’. Maar de vraag is: zijn bewoners in assistentiewoningen op zoek naar assistentie of eerder naar service?
Om correct te kunnen antwoorden op de vraag “zoeken bewoners service of assistentie” hebben we in september 2020 per telefoon een doelgroep- en cultuurscan gedaan bij 17 groepen van assistentiewoningen verspreid over gans Vlaanderen. Het werd snel duidelijk dat er een aanzienlijk verschil is tussen assistentiewoningen die gekoppeld zijn aan een woonzorgcentrum en assistentiewoningen die standalone (niet gekoppeld) in de markt staan.
In groepen van assistentiewoningen (GAW) die gekoppeld zijn aan een woonzorgcentrum ligt de zorggraad 12 x hoger dan in een een standalone verhaal. Wanneer er meer nood is aan zorg, ligt de focus eerder op assistentie. Assistentie geven is iemand ondersteunen in dingen die hij/zij nodig heeft. Assistentie krijgen is hulp krijgen bij iets wat je zelf niet goed meer kan. In standalone assistentiewoningen is 92% van de bewoners nog perfect zelfstandig en is er hoofdzakelijk behoefte aan optionele service.
Perceptie
Wanneer potentiële bewoners naar assistentiewoningen blijven kijken (perceptie) als een gebouw waar men als bewoner assistentie nodig heeft… dan hebben standalone projecten een groot probleem. De bewoners die zorgnoden hebben verhuizen hoofdzakelijk naar assistentiewoningen die gekoppeld zijn aan een woonzorgcentrum. De vraag die te weinig mensen zich stellen is: welke mensen verhuizen er dan naar standalone projecten?
Assistentiewoningen die niet gekoppeld zijn aan een woonzorgcentrum hebben dringend nood aan een imagoverandering. Te veel potentiële bewoners associëren assistentiewoningen met een woonzorgcentrum. Ze zien het als een gebouw waar je gaat wonen wanneer je bepaalde dingen niet meer kan, als een gebouw met de focus op veiligheid en het beschermen van bewoners. Wanneer je met 65-plussers spreekt (de hoofddoelgroep van assistentiewoningen) verneem je dat ze niet op zoek zijn naar zorg, veiligheid en bescherming. Ze zoeken comfort, verbinding met anderen (en niet alleen leeftijdsgenoten), van waarde zijn voor anderen in de buurt, gezondheid, cultuur en reizen,… Ze vinden het wel belangrijk dat er zorg op afroep is wanneer ze dit nodig hebben, maar die vinden ze in hun thuissituatie ook al. Hier maak je dus niet meer het verschil mee.
Van assistentie naar service
Als je het mij vraagt, dan zou ik de term ‘serviceflats’ in plaats van ‘assistentiewoningen’ gebruiken. Niet alleen weet slechts 36% van de 65-plussers wat assistentiewoningen zijn, de cultuur van de hoofddoelgroep is geëvolueerd van een zorgcultuur naar een servicegerichte cultuur.
De doelgroep van 65 tot 75 jaar wordt volledig overgeslagen in standalone assistentiewoningen. Deze doelgroep wil niet vereenzelvigd worden met een omgeving die in het teken van zorg en bescherming staat. Alle bestaande GAW’s en nog te bouwen assistentiewoningen hebben 65- tot 75-jarigen nodig voor een volzet project. En laten we ook niet de 25% potentiële bewoners vergeten die jonger mogen zijn dan 65 jaar.
Slaan de meeste GAW’s de bal dan niet volledig mis door het verschil te willen maken door het aantal uren woonassistentie op te trekken? Is dit wat de bewoners wensen of nodig hebben? Willen bewoners van standalone assistentiewoningen betalen voor deze extra uren assistentie of zijn ze eerder op zoek naar iets anders?
Positionering
De manier waarop stand aloneassistentiewoningen zich positioneren in de woonmarkt zal primordiaal worden. Wie het accent blijft leggen op zorg, bescherming en assistentie zal er aan zijn voor de moeite. We krijgen vaak de opmerking: “Maar hoe ga je dan nog het verschil maken met gewone appartementen of thuis wonen als je niet inzet op extra uren woonassistentie?”
De vraag is of een woonassistent in zijn huidige functie wel het verschil kan maken. Hierbij heb ik het niet over de personen zelf, maar effectief over de functie die ze vervullen. X aantal uren in een residentie gaan zitten bij bewoners die voor 92% perfect zelfstandig zijn, heeft weinig voordelen wanneer je er bent om de zorg- en dienstverlening te vervullen. Woonassistenten moeten evolueren naar servicemanagers die ook de kennis hebben van zorg en dienstverlening + de wetgeving rond assistentiewoningen. Uit onze studie samen met de Thomas More hogeschool (februari 2020) blijkt dat bewoners voor ‘assistentie’ willen betalen wanneer ze dit nodig hebben. Wanneer je dus standaard veel uren woonassistentie voorziet, ga je niet alleen te veel assistentie bieden in vergelijking met de noden maar ga je ook een basiskost creëren die bewoners niet kunnen en willen betalen. Wees nu eerlijk: betaal jij graag voor diensten die je (nog) niet nodig hebt? Ik in ieder geval niet.
Beheersinstanties (uitbaters) moeten veranderen in servicegerichte ondernemingen, in ondernemingen die per residentie fungeren als een buurtnetwerk waarin iedereen van waarde kan zijn voor elkaar. Tal van bewoners hebben tijdens hun leven een bepaalde expertise opgebouwd, ze hebben talenten. Waarom zouden we deze talenten niet maximaal benutten voor de buurt? Dit gaat niet alleen hun eigen zelfbeeld ten goede komen, maar het zal zelfs een reden zijn om er te komen wonen. Andere toegevoegde waarden van servicegerichte assistentiewoningen zijn betaalbaarheid, een gemeenschappelijke ruimte die multifunctioneel en dynamisch ingezet kan worden, sociaal contact dat gestimuleerd wordt (in onze samenleving waar er steeds meer eenzaamheid is), groepsvoordelen die bedongen worden (voordelen die ze als individu nooit kunnen bereiken), SLA’s met dienstverleners die ze à la minute kunnen inroepen, uren woonassistentie (advies zorg en dienstverlening) die ze flexibel kunnen inzetten,…
Hopelijk heeft ook deze blog je weer extra inzichten gegeven op de toekomst van erkende assistentiewoningen. Heb je vragen voor ons? Mail je vraag dan naar info@palomavlaanderen.be of bezoek onze website. Telefonisch kan je ons bereiken op +32478786398
Deze blog werd geschreven door Marc Driesen.
